Zwierzęta wykorzystywane w działalności rolniczej oraz gospodarczej

Zwierzęta typowo hodowlane pozwalają na uzyskiwanie z nich produktów rolnych. Na gruncie ustaw o PIT i CIT (oraz analogicznie w ustawie o VAT) za działalność rolniczą uznaje się m. in. działalność polegająca na wytwarzaniu produktów zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych hodowli lub chowu, a wśród działów specjalnych produkcji rolnej występują w szczególności: fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.

Istnieje jednak wiele innych przypadków naturalnych predyspozycji czy instynktownych zachowań zwierząt wykorzystywanych również w pozarolniczej działalności gospodarczej. Zaliczyć można do nich zwierzęta występujące w funkcji ochrony osób i mienia, dla celów terapeutycznych, do transportu towarów i w jeździectwie, do walki ze szkodnikami czy wreszcie dla celów reprezentacyjnych.

Ustawa o ochronie zwierząt stanowi jednoznacznie, iż zwierzę nie jest rzeczą. Jednakże na potrzeby obrotu cywilnoprawnego oraz jego konsekwencji na gruncie rachunkowości i prawa podatkowego do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. Zatem przede wszystkim nabycie zwierzęcia może rodzić po stronie nabywcy obowiązek poniesienia podatku od czynności cywilnoprawnych, o ile wartość rynkowa zwierzęcia przekracza 1.000,00 PLN a transakcja nie jest opodatkowana podatkiem VAT.

Co do zasady sprzedaż zwierzęcia będącego do dyspozycji prowadzącego firmę stanowi podstawę do rozważenia naliczenia podatku VAT (jeśli przekroczono limit zwolnienia z VAT po stronie sprzedawcy lub jest on czynnym podatnikiem VAT) i odpowiednio jego odliczenia po stronie nabywcy Jedynie w przypadku nabycia od osób prowadzących działalność rolniczą lub od konsumentów (jednorazowa transakcja sprzedaży zwierzęcia) pozostaje poza systemem ustawy o podatku od towarów i usług.

Ponadto w gminach, które pobierają opłatę od posiadania psów obowiązkowe jest zgłoszenie tego faktu, aczkolwiek pod pewnymi warunkami można uzyskać zwolnienie z tej opłaty co do jednego z posiadanych psów (seniorzy, niepełnosprawni, podatnicy podatku rolnego). W przypadku posiadania psa należącego do rasy niebezpiecznej obowiązkowe jest również uzyskanie zezwolenia połączonego z koniecznością uiszczenia opłaty skarbowej.

Wystawiaj i wysyłaj darmową e-fakturę z aplikacją firmly
Z aplikacją firmly, możesz szybko i łatwo wystawić oraz wysłać darmową e-fakturę VAT. To idealne oprogramowanie do przygotowywania różnego rodzaju faktur, w tym ustrukturyzowanych. Nasz intuicyjny interfejs ułatwia ich wystawianie, a funkcja automatycznych płatności Autopay dodatkowo upraszcza proces otrzymywania pieniędzy. Niezależnie od miejsca, w którym się znajdujesz, nasza aplikacja mobilna umożliwia ci dostęp do pełnej funkcjonalności wystawiania faktur w firmly.
Wystawiaj darmowe e-faktury VAT w firmly »

Nie ulega wątpliwości, że nabycie i utrzymywanie zwierząt wiąże się koniecznością ponoszenia określonych kosztów i wydatków, które winny zostać prawidłowo ujęte pod kątem księgowym oraz podatkowym. Koszty związane z utrzymywaniem zwierzęcia są zaliczane bezpośrednio do kosztów działalności operacyjnej. W zespole 4 kosztów według rodzajów tego typu koszty mogą stanowić „pozostałe koszty proste” lub będą rozksięgowywane zgodnie ze swoją istotą na koszty zużycia materiałów i energii oraz koszty usług obcych. W zespole 5 kosztów będą one księgowane w zależności od funkcji pełnionych przez określony gatunek zwierząt. Przykładowo koszty utrzymania psów stróżujących będą ewidencjonowane jako koszty ogólnozakładowe, ale koszty związane z utrzymaniem zwierząt niszczących szkodniki w magazynach wojskowych mogą być uznane również za koszty wydziałowe, a te związane ze zwierzętami wykorzystywanymi w zooterapii jako koszty działalności podstawowej - usługowej.

Te same zasady obowiązują przy ewidencjonowaniu kosztów utrzymania zwierząt w przypadku uproszczonej księgowości (KPiR). Koszty utrzymania zwierzęcia księgować można jako pozostałe wydatki (kol. 12 KPiR), w przypadku kosztów związanych typowo z prowadzeniem usługi na rzecz konkretnego klienta (strój dla zwierzęcia do sesji fotograficznej) - ewidencjonować należy jako koszty rodzajowe świadczenia tej usługi.

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) przewiduje inwentarz żywy jako grupę nr 9, która obejmuje zarówno pojedyncze sztuki zwierząt jak i całe stada produkcyjne. Do inwentarza żywego zaliczone zostały zwierzęta domowe, zwierzęta gospodarskie, zwierzęta cyrkowe, zwierzęta w ogrodach zoologicznych oraz pozostałe zwierzęta hodowlane. Również ustawa o rachunkowości stanowi, że jedną z kategorii środków trwałych jest inwentarz żywy, jednak pod warunkiem, że przewidywany okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok. Z uwagi na specyfikę zwierząt jako istot żywych należałoby dla oceny tego okresu uwzględnić dodatkowo takie kryteria jak rozmnażanie, okres dojrzewania, przyrost wagi do określonego momentu, starzenie się oraz możliwość zmiany przeznaczenia. W przypadku krótszego przewidywanego okresu ekonomicznej użyteczności mamy do czynienia z rzeczowymi składnikami aktywów obrotowych.

Ujęcie zwierzęcia w ewidencji środków trwałych otwiera teoretyczną możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych w przewidywanym okresie jego użytkowania. Przepisy nie określają jednak wprost, jakie stawki i metody amortyzacyjne przyjąć dla zwierząt wykorzystywanych w działalności gospodarczej. Dlatego - w zakresie ujęcia zwierzęcia w pełnych księgach dla celów rachunkowości - zasady te musi ustalić i opisać w zakładowym planie kont kierownik jednostki. Zwierzęta ujęte w księgach rachunkowych amortyzuje się co do zasady metodą liniową. Indywidualne stawki amortyzacyjne ustala się w proporcji do przewidywanego okresu używania zwierząt jako środków trwałych. Występują jednak argumenty przemawiające na niekorzyść dokonywania takiej amortyzacji. Po pierwsze, z uwagi na przechodzone przez zwierzę przemiany biologiczne wynikające z cyklu jego życia może zachodzić konieczność zmiany jego przeznaczenia. Uciążliwe byłoby wprowadzanie tych zmian do ewidencji środków trwałych. Po drugie, wartość zwierzęcia po okresie amortyzowania może jedynie nieznacznie odbiegać od jego wartości początkowej, w której zwierzę zostało wprowadzone do ewidencji bilansowej środków trwałych.

Co więcej, ustawy o PIT i CIT w ogóle nie przewidują takiego rodzaju środków trwałych jak inwentarz żywy, a w konsekwencji zwierzęta nie znalazły się w Wykazach rocznych stawek amortyzacyjnych stanowiących załączniki do tych ustaw. Dlatego też w rozumieniu przepisów ustaw podatkowych amortyzacja zwierząt nie jest uznawana za koszt uzyskania przychodu, więc nawet mimo znacznej wartości zakup takiego składnika majątku księguje się go jednorazowo w dacie poniesienia wydatku.

Najlepszy i najprostszy sposób na PIT - Program e-pity^®
Nie musisz znać się na PIT'ach i zmianach podatkowych. Oblicz wygodnie wysokość Twojego podatku PIT kompleksowo razem z wszystkimi ulgami, odliczeniami i kwotą wolną od podatku. Zadbaj o najwyższy i najszybszy zwrot podatku z PIT do 45 dni.
Po prostu oblicz Twój e-PIT w Programie e-pity 2024 i wyślij PIT online

Tym niemniej, jako że inwentarz żywy może służyć prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej i wpływać na osiągane przez nią przychody, to wydatki na jego zakup i utrzymanie mogą stanowić koszty uzyskania przychodu. Zgodnie z ogólną zasadą koszt taki musi być odpowiednio udokumentowany i poniesiony w celu osiągnięcia przychodów albo zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. W szczególności zatem z kategorii tej wyłączone są tzw. koszty reprezentacji. Wydatki na zakup zwierząt wyłącznie w celach reprezentacyjnych, czyli przykładowo pełniących jedynie funkcję atrakcji dla klientów (papuga stanowiąca tło w czasie wideokonferencji), nie powinny być zaliczane jako koszty uzyskania przychodu. Wątpliwe byłoby również zaliczanie do tych kosztów, wydatków kojarzonych z hobbystycznym podejściem do zwierząt (ubranka dla zwierząt i inne podobne akcesoria). Natomiast wszelkie standardowe wydatki na utrzymanie oraz opiekę nad zwierzętami pracującymi (zakup karmy, pielęgnacja, szkolenie/tresura, opieka weterynaryjna, szczepienia) mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodu.

W momencie poniesienia wydatku przedsiębiorca powinien zatem odpowiednio umotywować przeprowadzenie zakupu. Do takich może należeć:

• wykorzystanie zwierzęcia do działalności usługowej (np. sesje zdjęciowe - działalność fotograficzna; usługi najmu zwierzęcia - hipoterapia, organizacja kolonii dla dzieci i młodzieży; papuga nauczona przyjmowania monet od przechodniów - działalność artystyczna),
• wykorzystanie zwierzęcia do zabezpieczenia źródła przychodów (pies stróżujący, wąż),
• wykorzystanie zwierzęcia do działalności produkcyjnej, niestanowiącej działalności rolniczej (np. zakup owiec lub alpak poza gospodarstwem rolnym w celu produkcji poduszek z wełny, produkcja mleka, jaj kurzych, utrzymanie mikropasiek w celu produkcji miodu na dachu budynku miejskiego, przeznaczonego do prowadzenia działalności gospodarczej).

Można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej wydatki związane z zakupem, utrzymaniem i wyszkoleniem psa, który będzie pełnił funkcje stróżujące w trakcie transportu drogowego towarów, realizowanego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Powyższe wydatki pozwolą bowiem pozyskać dodatkowy czas na realizację większej ilości zleceń i osiągnięcie dodatkowych przychodów, a także mają na celu zabezpieczenie źródła tych przychodów.

Interpretacja Dyrektora KAS nr 0113-KDIPT2-1.4011.45.2021.2.DJD z dnia 19 kwietnia 2021 r.

W przypadku prowadzenia biura księgowego zlokalizowanego w domu jednorodzinnym pies pełni rolę stróża, który zabezpiecza źródło uzyskania przychodów w sytuacji, gdy księgowa często wyjeżdża do klientów, a w tym czasie dom, w którym przechowywane są ważne dokumenty i sprzęt komputerowy z poufnymi danymi, pozostaje bez opieki. W powyższym przypadku wydatki na psa będą stanowiły jeden z kluczowych, niezwykle istotnych elementów służących do zabezpieczenia źródła uzyskania przychodów i gwarantowały jego bezpieczne funkcjonowanie.

Interpretacji Dyrektora KAS nr 0113-KIDIPT2-1.4011.757.2021.2.ISL z dnia 8 listopada 2021 roku

Wydatki na utrzymanie psa mogą stanowić koszt podatkowy prowadzonej działalności, jeśli obecność psa w biurze wpływa na poprawę samopoczucia pracowników, a także poczucie ich bezpieczeństwa, co przekłada się na ich wydajność i przychody firmy, a jednocześnie wizerunek psa wykorzystywany na zdjęciach do postów na blogu, reklamach wideo i sesjach zdjęciowych realizuje cele reklamowe oraz wpływa na rozpoznawalność podmiotu gospodarczego i zachęca do nabycia jego usług.

Interpretacja Dyrektora KAS nr 0111-KDIB2-1.4010.25.2023.2.KK z dnia 16 marca 2023 roku

Przedsiębiorca z branży IT do kosztów uzyskania przychodów nie może zaliczyć wydatków na utrzymanie psa, w tym wydatków na tresera i behawiorystę nawet w sytuacji, gdy pies uczestniczy w promocji działalności oraz gdy klient w biurze ma możliwość zabawy z czworonogiem. Trudno jest realnie powiązać wydatki na psa z korzyściami w branży IT, a szczególne wątpliwości budzi przełożenie możliwości zabawy klientów z psem na przychody uzyskane w działalności gospodarczej.

Interpretacja Dyrektora KAS nr 0113-KDIPT2-1.4011.1059.2022.4.MAP z dnia 17 marca 2023 roku

Wydatki poniesione na poczet prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na wynajmie konia, tj. na utrzymanie i wyżywienie konia, będą stanowić koszty uzyskania przychodów. Przedsiębiorca ma możliwość zaliczenia kosztu utrzymania konia w stajni pensjonatowej oraz paszy dla tegoż konia jako koszt uzyskania przychodu, gdy utrzymanie zwierzęcia jest niezbędne do osiągnięcia przychodów z tytułu udostępniania konia do sesji zdjęciowych oraz do zabezpieczenia źródła przychodów.

Interpretacja Dyrektora KAS nr 0112-KDIL2-2.4011.312.2023.1.MBN z dnia 17 maja 2023 r.

Nagrody otrzymywane przez właściciela koni z tytułu udziału w wyścigach na zasadach określonych przez organizatora w regulaminie wyścigów, będą opodatkowane jako przychód z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Przychód uzyskany ze sprzedaży koni będzie stanowił przychód z działalności gospodarczej. Wydatki z tytułu utrzymania koni, przygotowania koni do startu w wyścigach oraz w związku z udziałem w wyścigach będą stanowić koszty uzyskania przychodów. Wydatki związane z utrzymaniem i trenowaniem konia (z wyłączeniem wydatków związanych z wynagrodzeniem zatrudnionego trenera) będą stanowić pośrednie koszty uzyskania przychodów, które będą potrącalne w dacie ich poniesienia. Natomiast wydatki związane z wynagrodzenie trenera będą stanowić koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem terminowej wypłaty świadczenia. Koszty zakupu koni oraz koszty poniesione w związku z zakupem koni, np. koszty wyjazdów na wystawy będą stanowić koszty uzyskania przychodów, nawet jeżeli koń nie będzie zdobywał nagród.

Interpretacja Dyrektora KAS nr 0112-KDIL2-2.4011.268.2023.2.IM z dnia 24 lipca 2023 r.

Wydatki związane ze szkoleniami (kurs dogoterapii) i z utrzymaniem psa kwalifikują się do kosztów uzyskania przychodów przez lekarza psychiatrę dziecięcego, który wykorzystuje w swojej praktyce psa posiadającego certyfikat uprawniający go do pracy z ludźmi. Pies pełni rolę terapeutyczną podczas wizyt dzieci w gabinecie. Zgodnie z aktualną wiedzą naukową dogoterapia jest metodą wzmacniającą efektywność podjętych działań leczniczych, a w większości przypadków obecność psa w gabinecie skutecznie wspomaga przeprowadzenie niezbędnych badań dzieci.

Interpretacja Dyrektora KAS nr 0112-KDIL2-2.4011.454.2023.1.MM z 3 sierpnia 2023 r.

Wydatki związane z zakupem, przeszkoleniem oraz utrzymaniem psa, w części, w jakiej pies jest wykorzystywany na cele prywatne, nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów - z uwagi na ich osobisty charakter. Ze względu na to, że pies będzie pilnował pomieszczenia związanego z działalnością gospodarczą, czyli będzie ochraniał zarówno majątek związany z działalnością gospodarczą, jak i majątek prywatny, to kosztem uzyskania przychodu będą mogły być wydatki w takiej części, w jakiej pies będzie wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, a nie dla celów prywatnych. Za koszt uzyskania przychodu można uznać (w części) wydatki związane z zakupem, szkoleniem oraz utrzymaniem psa w związku z pełnieniem przez niego funkcji stróżujących (zapobieganie kradzieży sprzętu lub dokumentacji) - czyli wydatki związane z zabezpieczeniem źródła przychodu z działalności gospodarczej.

Interpretacja Dyrektora KAS nr 0112-KDWL.4011.75.2023.1.WS z dnia 25 października 2023 r.

Hodowla zwierząt jest zaliczana do działalności rolniczej, która zasadniczo - oprócz działów specjalnych produkcji rolnej - nie podlega opodatkowaniu PIT. Istotnym wyróżnikiem tej działalności jest albo wytwarzanie produktów zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych hodowli lub chowu, albo co najmniej 2-miesięczny okres przetrzymywania zakupionych zwierząt od dnia nabycia, w którym następuje ich biologiczny wzrost (okres ten nie dotyczy drobiu rzeźnego tj. 16 dni - w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek, 6 tygodni - w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,). Wprawdzie spośród działów specjalnych produkcji rolnej istotne znaczenie ma: fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym, lecz jednak nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających wielkości określonych w załączniku nr 2 do ustawy o PIT.

Osoby, których hodowle są mniejsze niż wskazane wielkości w załączniku nr 2 do ustawy o PIT. nie płacą podatku dochodowego. Za zwierzęta futerkowe uznawane są tylko lisy, jenoty, norki, tchórze, szynszyle, nutrie i króliki. Za zwierzęta laboratoryjne ustawa o PIT uważa myszy białe i szczury białe. Do drobiu zalicza się kury, gęsi, kaczki i indyki. Działy specjalne produkcji rolnej obejmują też np. hodowlę rasowych psów i kotów, rybek akwariowych a także koni. Stąd hodowcy zwierząt egzotycznych nie podlegają pod ustawę o PIT. Co do zasady hodowle entomofagów (organizmów odżywiających się owadami) są wprawdzie zaliczane do działów specjalnych produkcji rolnej, ale dochód z hodowli entomofagów jest ustalany na podstawie liczby metrów kwadratowych powierzchni upraw roślin żywicielskich w stosunku do tych zwierząt. Jeżeli hodowca entomofagów nie ma ani jednego metra kwadratowego upraw roślin żywicielskich, to nie musi płacić podatku dochodowego.

Inaczej natomiast będzie przedstawiać się sytuacja, gdy dojdzie do hodowli zwierząt poza gospodarstwem rolnym, gdzie zwierzę jest wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o PIT. Będzie tak np. w przypadku hodowli rasowych psów i kotów. Tego rodzaju zwierzęta zostały wymienione w załączniku nr 2 do ustawy, zatem podatnik prowadzący tego typu działalność będzie osiągać przychody z działów specjalnych produkcji rolnej, które podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. A zatem, nawet jeśli podatnik nie zdecyduje się założyć w tym zakresie działalności gospodarczej, musi je opodatkowywać jako przychód z działów specjalnych produkcji rolnej.

Dla zakwalifikowania danej aktywności jako działalności rolniczej nie w każdym przypadku konieczne jest posiadanie gospodarstwa rolnego. Hodowla określonych gatunków zwierząt poza gospodarstwem rolnym również może być traktowana jako niepodlegająca opodatkowaniu PIT działalność rolnicza.

Amatorscy hodowcy mogą być również zwolnieni z VAT. Dzieje się tak za sprawą podpadania przez nich pod definicję rolnika ryczałtowego, który nie płaci VAT, nie wystawia faktur, nie prowadzi ewidencji VAT i nie składa deklaracji VAT. Przykładowo zatem amatorski hodowca węży, sprzedając je, czyli dokonując dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, będzie rolnikiem ryczałtowym i nie zapłaci VAT. (przychód roczny ze sprzedaży netto nie może przekroczyć 2.000.1.200.000 euro).