Leasing w działalności przedsiębiorcy - jego cel i rodzaje

Celem umowy leasingu jest umożliwienie korzystającemu używania określonej rzeczy w sytuacji, gdy nie posiada on środków na jej zakup. Rzecz jest dalej własnością finansującego, a korzystający posiada jedynie prawo do jej używania. Z reguły po wygaśnięciu umowy leasingu poprzez upływ terminu zawartego w umowie, korzystający ma obowiązek zwrotu przedmiotu leasingu finansującemu lub korzystający może wymagać przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca od daty wygaśnięcia umowy, o ile finansujący zobowiązał się do tego, a stosowna klauzula została zawarta w umowie.

Zgodnie z art. 709 kodeksu cywilnego „Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe, co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego”. Umowa jest zawierana pisemnie pod rygorem nieważności i reguluje podstawowe obowiązki leasingodawcy i leasingobiorcy. W umowie leasingu powinny być zawarte: czas trwania, raty leasingowe, rodzaj leasingu, jak również sposób, cena, warunki nabycia rzeczy. Korzystający wskazuje finansującemu rzecz, którą chce leasingować, oraz dostawcę tej rzeczy, a finansujący nabywa rzecz zgodnie z zarządzeniami korzystającego. Finansujący jest zobowiązany wydać przedmiot leasingu w stanie, w jakim otrzymał go od zbywcy, wraz z całą dokumentacją (umowa sprzedaży, dokumenty gwarancyjne). Dzięki temu użytkownik może egzekwować od sprzedawcy roszczenia wynikające z wady przedmiotu. Leasingobiorca jest zobowiązany korzystać z rzeczy w sposób uzgodniony w umowie oraz opłacać czynsz leasingowy, który nie może być niższy niż cena nabycia rzeczy. Ważnym punktem umowy, jest obowiązek odbioru przedmiotu przez korzystającego. Jeśli tego nie dokona z własnej winy, jest zobowiązany do płacenia rat leasingu. Gwarantuje to leasingodawcy, iż leasingobiorca nie będzie się uchylał od odbioru przedmiotu leasingu z błahych powodów.

Korzystający ma obowiązek stosować przedmiot zgodnie z jego przeznaczeniem, jak również nie może dokonywać w nim zmian. Umowa leasingu wygasa w momencie utraty przedmiotu leasingu. W tym momencie korzystający musi zapłacić finansującemu przyszłe raty z tytułu odszkodowania. Przepisy stanowią jednak, że powyższa suma ubezpieczenia musi zostać pomniejszona o korzyści wynikające z wcześniejszej spłaty i wygaśnięcia umowy oraz tytułu ubezpieczenia i naprawienia szkody. Przedmiot leasingu powinien zostać objęty ubezpieczeniem oraz powinien być utrzymany w odpowiednim stanie. Leasingodawca nie ponosi odpowiedzialności za wady przedmiotu chyba, że powstały z jego winy. Leasingobiorca może dochodzić roszczeń z tytułu wady przedmiotu, jednak nie uchyla to zobowiązań wobec firmy leasingującej.

Leasingobiorca nie ma też prawa oddawać w użytkowanie przedmiotu leasingu, chyba, że leasingodawca wyrazi na to zgodę. Dzięki temu firma leasingująca ma większą kontrolę nad przedmiotem leasingu i może skutkować wypowiedzeniem umowy leasingu ze skutkiem natychmiastowym. Korzystający ma obowiązek regulowania rat leasingowych terminowo, w przeciwnym razie ustawa określa, kiedy może zostać zastosowane wypowiedzenie leasingu ze względu na zaległości w płatnościach. 

Sytuacje roszczeniowe takie jak spory stron, osób trzecich, odpowiedzialność stron, zabezpieczenia kontraktu, świadczenia dodatkowe, zwrot przedmiotu po umowie oraz zmiany w przedmiocie leasingu, stosuje się przepisy o najmie, a jedynie w przypadku wcześniejszej spłaty rat leasingu mają zastosowanie przepisy dotyczące sprzedaży na raty.
Przedmiotem leasingu może być jedynie rzecz. Włączając w to rzeczy ruchome, jak również i nieruchomości. W ramach instytucji leasingu nie jest dopuszczone, aby przedmiotem umowy leasingowej były prawa majątkowe inne niż własność rzeczy. 

Najlepszy i najprostszy sposób na PIT - Program e-pity^®
Nie musisz znać się na PIT'ach i zmianach podatkowych. Oblicz wygodnie wysokość Twojego podatku PIT kompleksowo razem z wszystkimi ulgami, odliczeniami i kwotą wolną od podatku. Zadbaj o najwyższy i najszybszy zwrot podatku z PIT do 45 dni.
Po prostu oblicz Twój e-PIT w Programie e-pity 2023 i wyślij PIT online

Poprzez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez określony lub nieokreślony czas, najemca natomiast zobowiązuje się do płatności czynszu. Czynsz może być spłacany w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Tak więc umowa czynszu daje większą swobodę, jeśli chodzi o okres trwania umowy i formę jego spłaty, gdyż w umowie leasingu czas jej trwania jest określony, a forma zapłaty są zawsze pieniądze. Zasadniczą różnicą jest również możliwość wypowiedzenia umowy najmu przez jedną ze stron, co w przypadku umowy leasingu jest niedopuszczalne. Leasingodawca nie może wypowiedzieć umowy, o ile leasingobiorca spełnia wszystkie warunki umowy. Leasingobiorca natomiast nie ma prawa zwrócić przedmiotu zaprzestając płacenia rat. Wynika to między innymi z faktu zakupu przez leasingobiorcę specjalnie na życzenie leasingobiorcy. Firmę zajmującą się wynajmem różni od firmy leasingowej fakt, że posiadane przedmioty wynajmuje przypadkowym osobom, na krótki okres, zakładając ich wykorzystanie przez kolejnych klientów. Różnice występują również w prawach i obowiązkach stron. Leasingodawca nie jest zobowiązany do zapewnienia używalności rzeczy w trakcie trwania umowy leasingu. Nie odpowiada on względem leasingobiorcy za przydatność rzeczy do umówionego użytku. Natomiast wynajmujący w przypadku umowy najmu ma obowiązek zapewnienia właściwego stanu przedmiotu, tak by był on zdatny do umówionego użytku. Raty leasingowe mają charakter świadczenia jednorazowego, tyle, że podzielonego w czasie. Natomiast w przypadku najmu czynsz może być zapłacony z góry, ale może być też płacony w określonych terminach, np., co miesiąc. Czynsz taki nie jest jednak częścią całego, z góry ustalonego zobowiązania, jak to ma miejsce w przypadku leasingu, ale ma charakter świadczenia okresowego. Oznacza to, że najemca spełnia w ten sposób szereg świadczeń jednorazowych, które jednak nie muszą się składać na całość z góry określoną. Świadczenie korzystającego jest więc jednym świadczeniem spłacanym w częściach, zaś świadczenie najemcy ma charakter okresowy.

Ryczałt od najmu; przychody ponad 100.000 zł

Przepisy kodeksu cywilnego nakazują stosowanie do umów leasingu niektórych przepisów odnoszących się do najmu. Dotyczy to odpowiedzialności finansującego za wady rzeczy powstałe na skutek okoliczności, za które finansujący odpowiada. Jeśli sprzęt ma tego typu wady, korzystający może żądać odpowiedniego obniżenia rat za czas trwania wad. Leasingobiorca ma prawo wypowiedzieć umowę bez zachowania terminów, jeśli w chwili wydania rzeczy miała ona wady, które uniemożliwiają używanie jej zgodne z umową. Ma on również prawo do wypowiedzenia umowy, jeśli wady powstały później, czyli w trakcie używania rzeczy, a leasingodawca mimo otrzymanego zawiadomienia nie usunął ich w odpowiednim czasie, lub jeśli wad nie można usunąć. Korzystającemu nie przysługują powyższe prawa, jeśli w chwili, gdy zawierał umowę wiedział o istniejących usterkach. Ponadto do leasingu mają zastosowanie przepisy o najmie w zakresie wynikający, z przekazania przez leasingobiorcę sprzętu osobie trzeciej. W takim przypadku leasingobiorca wraz z osobą trzecią odpowiada wobec leasingodawcy za to, że rzecz taka będzie używana zgodnie z obowiązkami wynikającymi z umowy leasingu.

Po zakończeniu umowy leasingu, jak również w przypadku umowy najmu, korzystający jest zobowiązany zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym. Korzystający nie ponosi jednak odpowiedzialności za zużycie rzeczy, które jest wynikiem jej używania. Jeżeli leasingobiorca w umowie leasingu ulepszył przedmiot leasingu, leasingodawca może, według woli, albo zatrzymać te ulepszenia za zapłatą kwoty odpowiadającej ich wartości w chwili zwrotu, albo żądać przywrócenia stanu poprzedniego. W tym przypadku sytuacja wynajmującego i leasingodawcy jest zbieżna.

Dzierżawa pozwala dzierżawcy używać i pobierać pożytki w czasie oznaczonym lub nieoznaczonym, w zamian za płatność wydzierżawiającemu umówionego czynszu. Konstrukcja umowy najmu i umowy dzierżawy jest bardzo zbliżona. Bywa, iż przepisy kodeksu cywilnego tyczące się najmu interpretowane są również w kontekście dzierżawy. Zatem porównując umowę dzierżawy do umowy leasingowej występują między nimi podobne zależności i różnice, jeżeli chodzi o umowę najmu. Wartym zauważenia jest tutaj fakt, iż dzierżawca może z rzeczy, o której mowa w umowie dzierżawy czerpać pożytki. W przypadku leasingu, przedmioty umowy są dobrami inwestycyjnymi, więc zależnie od sposobu użytkowania biorą lub nie biorą udziału w generowaniu przychodów, co bardziej zbliża umowę leasingu do umowy dzierżawy. Zasadną różnicą jest również fakt, że leasingowane mogą być wyłącznie rzeczy, natomiast dzierżawie podlegają rzeczy oraz prawa. Kodeks Cywilny stanowi minimalne wynagrodzenie, jakie jest zobowiązany uiścić leasingobiorca na rzecz leasingodawcy. Polski ustawodawcza kwestię wysokości czynszu pozostawił nieokreśloną, jedynie stwierdzone jest, że musi być w formie pieniężnej lub pod postacią innego świadczenia.

Leasing oraz kredyt to źródła finansowania oparte na obcym kapitale, z których najczęściej korzystają przedsiębiorstwa. Według umowy kredytowej bank oddaje do dyspozycji kredytobiorcy na określony czas umówioną kwotę. Kredytobiorca natomiast korzysta z niej tak, jak to wcześniej określono w umowie oraz do oddania kwoty kredytu wraz z naliczonymi odsetkami w ustalonych terminach spłaty.

Wspólnymi elementami umów kredytowej i leasingowej są: określony czas trwania umowy, należności wyrażone w kwotach pieniężnych. Zbliżone są też zabezpieczenia transakcji takie jak weksel, poręczenie, fundusz gwarancyjny). Główną różnicą jest podmiot – w przypadku kredytu jest to założona kwota pieniężna oddana do dyspozycji kredytobiorcy, jeśli chodzi o leasing jest to zawsze przedmiot, natomiast nigdy pieniądz.

Kredyt bankowy pozostaje umową nienazwaną według prawa, choć szczegółowo jego zasady określa prawo bankowe, co odróżnia go od leasingu, który doczekał się określenia w kodeksie cywilnym. Proces przyznawania leasingu korzystającemu jest mniej skomplikowany, jeśli chodzi o aspekty formalno-dokumentacyjne w porównaniu do kredytu. Zazwyczaj wymagane są dokumenty prawno-finansowe przedsiębiorstwa. Nie wymagane jest również przedstawianie tak wysokich zabezpieczeń, jakie zadowalają kredytodawców. Przedmiot leasingu pozostaje własnością leasingodawcy przez co dostęp do tego typu transakcji mają również firmy o słabszej kondycji finansowej, które z pewnością nie dostałyby kredytu bankowego. Dodatkowo opłaty związane z leasingiem rozłożone są w czasie tak, aby był to okres używalności dobra, natomiast spłata kredytu odbywa się w znacznie krótszym czasie. Warto również wspomnieć, iż rata kapitałowa kredytu nie wlicza się do kosztów uzyskania przychodu, wpisujemy tam jedynie naliczone odsetki.

Najlepszy i najprostszy sposób na PIT - Program e-pity^®
Nie musisz znać się na PIT'ach i zmianach podatkowych. Oblicz wygodnie wysokość Twojego podatku PIT kompleksowo razem z wszystkimi ulgami, odliczeniami i kwotą wolną od podatku. Zadbaj o najwyższy i najszybszy zwrot podatku z PIT do 45 dni.
Po prostu oblicz Twój e-PIT w Programie e-pity 2023 i wyślij PIT online

Umowy związane z leasingiem dzielimy na dwie grupy: umowy leasingu finansowego oraz umowy leasingu operacyjnego. Zasadniczym kryterium, dla którego powstał dany podział jest rozróżnienie czy ryzyko i korzyści związane z przedmiotem leasingowanym dotyczy korzystającego, czy finansującego. Uogólniając, jeżeli ryzyko i korzyści związane z leasingiem pozostaje przy leasingodawcy jest to leasing operacyjny. Jeśli natomiast przechodzi ono na leasingobiorcę, wówczas ma to znamiona leasingu finansowego.

Leasing finansowy

W przypadku leasingu finansowego leasingobiorca ujmuje przedmiot objęty leasingiem finansowym, jako składnik aktywów o wartości równej wartości godziwej przedmiotu, bądź wysokości bieżącej wartości minimalnych opłat leasingowych. Spośród tych dwóch stosowana jest mniejsza wartość. Drugostronnie ujmuje leasing finansowy, jako zobowiązanie.

Leasing operacyjny

W przypadku leasingu operacyjnego leasingobiorca nie ujmuje w bilansie leasingu operacyjnego. Informacja określająca wielkość leasingu zawarta jest w ewidencji pozabilansowej i wykazana w informacji dodatkowej sprawozdania finansowego. Koszt leasingobiorcy związany z leasingiem to raty. Ujmowane są one w kosztach danego okresu metodą liniową.

Leasing zwrotny jest szczególną odmianą leasingu, który może być zarówno leasingiem operacyjnym jak i finansowym. Jego głównym celem jest uwolnienie zamrożonych środków finansowych w środkach trwałych, przez co poprawia się płynność finansowa firmy.

Leasing zwrotny polega na tym, że leasingobiorca sprzedaje firmie leasingującej wcześniej kupione przez przez siebie składniki majątku. Umowa leasingu zwrotnego wskazuje, że przedsiębiorca ma dalej prawo do korzystania z tegoż składnika majątku (np. samochodu osobowego), jednak na warunkach określonych w umowie między nim a leasingodawcą. Transakcją która występuje w leasingu zwrotnym, która jest niespotykana przy innych umowach leasingowych, jest, umowa sprzedaży zawarta między leasingobiorcą a leasingodawcą oraz powiązanie z nią umowy leasingowej. Po zakończeniu umowy leasingowej, przedmiot leasingu może pozostać u pierwotnego właściciela lub trafi do firmy leasingującej, w zależności od zapisów umowy.